Interview met PETER ROGIERS voor 100%EXPO - hét kunstblad van Antwerpen en co - (mei 16) ter ere van zijn schitterende passage in het Middelheim - een van dé vele Antwerpse 'art' places to be this summer - naast Antwerp Tower, enz... Dus voorlopig geen plaatjes van zijn nieuw werk of installatieviews daar op de blog... gewoon gààn! ('t is tot midden september)
PETER
ROGIERS:
‘Ik
hou van kunstenaars die een tweederangsrol zijn toegedicht’
Rogiers
houdt er een weerbarstig dynamisch sculpturen-oeuvre op na. In het
Middelheimmuseum, waren zijn collega-sculpturen de ideale medepartners. Onder
de noemer Cluster laat hij sterren en
buitenbeentjes der kunsten, dialogeren. Kunstblogster Hilde Van Canneyt praat
met hem over het kunstenaarschap.
 |
| een interview per skype... altijd een belevenis... zeker met Peter... |
Je
beeldende ‘uitingen’ zijn sculpturen, tekeningen, etsen, collages, films en
strips… Zelf heb je een fascinatie voor gaphic novels en B-films…
Een
ander kenmerk van jouw sculpturen is het dynamische en beweeglijke, een
duidelijke referentie naar dans…
Peter
Rogiers: ‘Er zijn gewoon heel veel invloeden, zo simpel is
het. Een van mijn grootste invloeden is trouwens modernistische kunst. Of
kunstenaars die een tweederangsrol zijn toegedicht, maar net daarom zo’n vreemde
eigenheid hebben en bijgevolg zo interessant zijn om op een of andere manier te
herwerken. Het Middelheimmuseum illustreert dat wel een beetje, omdat er
verschillende sculpturen van vergeten kunstenaars staan. Wat net boeiend is. En
op zich relativeert dat het kunstenaarschap.’
Kenmerkende
Peter Rogiers-materialen zijn: kunststoffen zoals polyester, epoxy, PU-schuim,
inox,… Daarnaast doe je een onderzoek naar ‘klassiek’ brons…
‘Voor mij staan al die materialen op hetzelfde niveau.
Maar dikwijls, als de vorm zich ontwikkelt, is er tegelijkertijd een dialoog
met een bepaald materiaal dat óf artificieel óf kunstmatig óf net agressief
aanvoelt. Het beeld vraagt bijna om zijn materiaal en het materiaal staat in
dialoog met de vorm en bepaalt de psychologie van het beeld. Als ik iets in
polyester maak, voelt die stof plastiekerig aan en refereer je meer naar iets
kunstmatig, zoals speelgoed, bijvoorbeeld. Dan bepaalt dat materiaal
inhoudelijk mee hoe je die sculptuur bekijkt.
Ik maakte net kleine sculpturen die ruwer gemodelleerd
zijn en ik wilde de scherpte van dat boetseren erin houden, zodat je er bijna de
vingerafdruk in bleef zien, dus besloot ik die in brons uit de voeren. Die
keuze van dat materiaal gebeurt heel organisch.’
Hoe
ontstaat een werk? Een startidee dat je omzet in een schets?
‘Ik maak meestal een ruwe schets, zodat ik een idee
krijg. Dan begin ik aan de hand van die schets te werken, maar meestal ligt die
schets al na luttele momenten ergens op de grond te slingeren, zonder ze ooit
nog bekeken wordt. Vanuit de actie, krijg ik een ander idee omtrent de vorm en
zo ben ik vanzelf vertrokken. Ik denk als je zo’n schets helemaal uitwerkt tot
een sculptuur, het teveel een illustratie wordt. Het is net vanuit dat zoeken
dat je een intensiteit begint te krijgen. En ik denk dat het net dát is
waarnaar ik zoek en waar de kwaliteit zit: een soort van gebalde energie en
intensiteit.’
Wanneer
voel je: “Het komt! Het komt! Het is!”?
‘Ik ben niet zo’n optimistisch persoon die loopt te
roepen van “Hoeraa! Hoeraa! Ik heb hier weer een meesterwerk gecreëerd!” Tegen
mijn studenten die me vragen wanneer een tekening eigenlijk af is, zeg ik:
“Wanneer je vijf lijnen teveel hebt gezet, dan is het af.” In een sculptuur is
het ook zo: je probeert daar een dynamiek en frisheid in te steken, maar als je
voelt dat die frisheid eruit stroomt, dan gaat het bergaf en is het tijd om te
stoppen.’
Kwaliteit
in de kunst is meer dan vakmanschap. De vormkracht is belangrijk, alsook hoe je
ons met die vorm versus inhoud weet te pakken…
Toch
moet het niet gemakkelijk zijn om nog boeiende en ontroerende beelden te
brengen in een maatschappij die 24/24 wordt overspoeld door een wervelwind aan
beelden.
Hoe
maak je het verschil?
‘Ik vind dat de meeste mensen, alsook ‘kunstenaars’, teveel
in taal in plaats van in beelden denken. Wanneer we naar hedendaagse kunst
kijken, zie je gewoon taal; thematiek die geïllustreerd moet worden. Maar je
ziet niet hoe er vanuit het beeld gedacht wordt. Zo kan bijvoorbeeld een
thematiek van een expo ‘Migratie’ zijn, maar los van de meeste anekdotische
contexten, vraag ik me af of het een goed kunstwerk is? Door mijn liefde voor
de kunstgeschiedenis, vraag ik toch iets meer. Ik wil toch ietsje meer dialoog
dat verder gaat dan het officiële academische denken van het moment. Langs de
andere kant weet ik ook dat we maar allemaal in het moment leven en dat dat wishfull thinking is. Ik kan de tijd
niet overzien, dus of ik het bij het rechte eind heb...? Maar zelf zie ik te
veel taalecho’s: dat zijn sociologische constructies die heel trendgevoelig
zijn.’
Je vindt
de meeste kunst te contextgebonden… en veelal lege dozen…
‘Dat is misschien wat té kort door de bocht en
misschien heeft die kunst ook wel een maatschappelijke waarde om ergens iéts bewust
te maken, maar dat is mijn ambitie niet.’
Wat
streef je na in jouw sculpturen en co? Poëzie, schoonheid, humor? Want je wilt
toch iets toevoegen. Maar er is meer: je zegt dat ‘engagement’ onvermijdelijk
is als je aan kunst doet: het is volgens jou sowieso een politieke uitspraak.
‘Bij mij zit er toch een soort van menselijke conditie
in, maar op een abstracte manier. Als je mijn werk wilt begrijpen, moet je ook
abstractie begrijpen en er zo naar kijken wil je een soort van al dan niet
ironisch idee over existentie begrijpen in mijn werk. Dat gaat niet over een
literaire manier van kijken over bijvoorbeeld ‘die vluchteling’, maar over een
plastisch kijken. Al wil ik helemaal niet dat mijn werk afglijdt in het
formalisme.’
Toch drijft
voor vele beeldende kunstenaars niet die noodzaak – dat primaire gevoel - om
dat beeld per sé te maken, vermoed ik?
‘Dat betwijfel ik hoor, Hilde. Ik vraag me bij sommige
van mijn studenten soms af hoe zij ertoe zijn gekomen om ooit kunstonderwijs te
volgen, want ik voel hun noodzaak niet. Ik kan voor mezelf alleen maar zeggen
dat mijn eerste herinneringen, tekenmomenten zijn en dat ik gewoon áltijd heb
getekend. En dat is nooit weggegaan. Het is een basisbehoefte.’
Wat
bewonder je in andere beeldhouwers?
‘Ik bewonder vooral schilders, ik weet niet hoe dat
komt.’
Als
ik er stout op alludeer, zou ik kunnen zeggen dat je er niet veel inspiratie
uithaalt, want de kleuren van je sculpturen kunnen soms nogal euh tussen opvallend en opzichtelijk
zijn, als ik het zo voorzichtig mag uitdrukken…
‘(lacht) Niet-kleuren, noem ik ze dikwijls. Ik zoek
naar een soort lelijke kleur die zich bijna oplost. Die kleuren hebben een
vreemde neutraliteit, zoals een soort van vaalgroen bijvoorbeeld, zo’n kleur
wat overal tussenin valt.’
Hoe
stel je je op t.o.v. de kunstwereld? Welke vaardigheden kenmerken trouwens het
succes van een kunstenaar? Want zelf bewandel je een eigenzinnig parcours…
‘Als ik wat ironisch mag zijn: aanvaarding bij het
officiële kunstestablishment.’
Wil
je in je sculpturen bewust weerbarstigheid steken? Een vraag die ik trouwens
(te) veel stel: maak je tijdloos of eigentijds werk?
‘Wel Hilde, als ik ‘hedendaagser’ werk zou maken, zou
ik het mezelf misschien minder moeilijk maken… Herinner je mijn antwoord
daarnet? (knipoogt) (dat oorspronkelijk
véél langer en minder genuanceerd was, knipoog red)’
Je
Antwerpse collega Luc Tuymans zegt dat je de koude van je atelier zelfs niet
voelt, omdat je hele bestaan op dat moment is gefocust op het schilderij
waarmee je bezig bent. Zodra je klaar bent en naar buiten gaat, dondert de hele
wereld over je heen. Die roes is verslavend, en misschien is die roezige
verslaving wel de reden waarom hij schildert.
Herkenbaar?
‘Kunstenaar Philip Guston zei: “Als je net in je
atelier bent, heb je het gevoel dat heel de wereld over je schouder meekijkt: je
bent nog niet 100% geconcentreerd, waardoor je begint na te denken over alles
en iedereen die een mening over je werk heeft. Maar hoe meer je ín je
schilderen geraakt, hoe meer één voor één die mensen en dingen je atelier
verlaat, totdat je nog alleen overblijft. En als je veel geluk hebt, verdwijn
je nog eens zelf en los je helemaal op.” En eigenlijk gaat het daar om.’
Je ben een hele zomer lang te gast in het prachtige Antwerpse Middelheimmuseum. Opvallende ‘niet’ blauwe sculptuur Two reclining figures on a Calder base is ter hunnen bezit en liep ondermeer in de dwarse-formatie-van-sculpturen-stoet POM' PO PON PO PON PON POM PON.
Je nieuwe expo Clusters
is te zien in de Hortaflora en in het Braempavilioen van het park. De titel
verwijst naar het wederzijds versterkend effect van de combinatie aan werken.
In
het Braempaviljoen zien we bestaande, alsook nieuwe sculpturen en etsen, dit in
dialoog met de kleinere stukken die je uit de permanente collectie van het
beeldenmuseum selecteerde.
‘Mijn etsen hebben een relatie met mijn sculpturen,
maar zijn helemaal geen letterlijke ontwerptekeningen van mijn sculpturen. Al
delen ze wel in de sfeer, maar zeker niet in het letterlijke van dat beeld.
Ik heb in het Braempaviljoen twee grote sokkels gezet,
waar ik allemaal kleine en grotere sculpturen op heb gepresenteerd: mijn werk
in dialoog met werk uit de collectie. De werken op sokkels zetten was de beste
manier waarop de sculpturen de overheersende architectuur van het paviljoen
konden weerstaan. Ik heb ze ‘figurines’ genaamd, als verwijzing naar die
plastieken stripfiguurtjes die je in speelgoedwinkels vindt. Zo hou ik het
speels, geef ik die kleine sculpturen luchtigheid en heb ik het gevoel dat ik
die sculpturen een grote vrijheid kan geven.’
In de
omgeving van de Hortiflora, heb je ter ondersteuning van je eigen werk, ook
werken uit de collectie van het Middelheim erbij gevoegd.
Voelde
je je als een kind in een speelgoedwinkel?
‘Ik heb vooral sculpturen gezocht die zo wat een vreemde hoek konden hebben
richting mijn werk. Ik heb de meeste beelden niet uit een ‘waw’-gevoel gekozen.
Ook heb ik in het Middelheim de sculpturen op grote platforms – lage sokkels
als het ware - geplaatst, waar de beelden in een compositie op staan. Het
probleem met het Middelheim is dat je met een overheersende natuuromgeving zit,
en als je er sculpturen in plaatst, worden ze onmiddellijk opgeslokt door de
natuur. En om daar (op een positieve manier) mee te strijden versus een dialoog
mee op te bouwen, heb ik ze daarom op die grote platforms gezet. Op een of
andere manier geeft dat een mentale ruimte en afstand tegenover de
overheersende natuur. Dat is een belangrijk aspect van de tentoonstelling.’
Je
zegt dat in België ie-de-réén door René Magritte is beïnvloed. Dat vind ik geen
slechte gedachte…
‘Wel, eigenlijk is dat een kleine cynische uitspraak,
want ik ben niet echt fan van Magritte. Ik zie mij meer in de richting van de
plasticiteit van Ensor in plaats van de beeldgimmicks van Magritte. Maar we
hebben allemaal wel een surrealistische mentaliteit, al maken sommigen daar
soms misbruik van door ál onze kunst te verkopen ‘als onze Belgische identiteit’.
Ik denk dat mijn werk op zo’n literaire manier, minder surrealistisch is. Ceci n’est pas une pipe, wel dat is
hetzelfde als een kakmachine, dat is allemaal nogal simpel.’
Hilde Van Canneyt
CLUSTERS
Middelheimmuseum
Middelheimlaan 61
2020 Antwerpen
Middelheimlaan 61
2020 Antwerpen
