Interview met Veronika Pot,
Antwerpen, januari 16.
Samenhangend, doch onsamenhangend…
Heeft de digitale camera je hart nooit kunnen veroveren?
Het gebruik van een eigen camera
obscura is het gevolg van het feit dat ik met het beeld Les Bergers d’ Arcadie van Nicolas Poussin bezig was. Toen
dat meer vorm kreeg, voelde ik dat ik beelden wilde maken die zijn tijd moesten
krijgen om zich te vormen. Met mijn gewone analoge camera kreeg ik niet het
resultaat dat ik voor ogen had. Daarom maakte ik van een koffieblik en
fotopapier zo’n pinhole camera.
Aangezien daar geen viewfinder en
diafragma in is verwerkt, krijg je nog minder ‘zicht’ op wat er op het beeld wordt
gevormd, alsook langere belichtingen. Dat maakt fotograferen interessant voor
mij.
Jaren terug maakte je installaties van leem, hout en stro. Wat
trok je aan in die materialen?
Vroeger vormde ik een kunstenaarsduo
met Els Dietvorst. We werkten graag met die oermaterialen, omdat het zuiver
ademende grondstoffen zijn. We creëerden vaak bukkende mensen die aan het
graven waren. Alsof ze iets in de grond aan het planten waren of iemand aan het
begraven waren. Meestal produceerden we onze installaties in situ.
Vervolgens maakte je de overstap naar video. Je betrachtte
met je filmpjes ‘in de psyche te boren’. Hoe probeerde je dat te veruitwendigen
naar de kijker toe?
Na die installaties koesterde ik de
behoefte om thuis video’s te creëren. Na jaren in stilte in mijn hol thuis te
creëren, vond ik het eindelijk tijd om een eerste kleine expo te organiseren. Ik
presenteerde drie video’s op verschillende schermen en ik voelde dat het iets
losmaakte bij het publiek: https://www.youtube.com/user/Veronikapot
Waarom kon video je na verloop van tijd niet meer bevredigen?
Wilde je nog meer naar de essentie graven? Je zou namelijk kunnen verwachten
dat iemand eerder overgaat van een stilstaand beeld naar video, ‘net om méér te
kunnen vertellen’. In een foto moet alles in één beeld gecomprimeerd zijn.
Ik vond video juist te verhalend. Ik
denk dat het als een overgangsfase van sculptuur naar fotografie beschouwd kon
worden. Ik begon mijn filmpjes te posten op mijn blog The unfortunate traveler. De blog evolueerde al snel naar foto’s
van een imaginair iemand die reist en dat telkens met een tekstje erbij.
Terug naar de fotografie: Je fotografeert bijna dagelijks en
je hebt altijd enkele toestellen op zak. Waarom?
Als ik te veel met eenzelfde toestel
zou fotograferen, zou ik me beginnen vervelen. Steeds met één camera werken,
zou als het ware tot een automatisme leiden. Ondertussen heb ik veel toestellen
en ondanks het gedoe – ik ken niet elk toestel even goed – brengt het me in een
soort focus. Daardoor moet ik me nog harder inspannen om te kijken, wat een
grotere uitdaging is. Ik vind het boeiend dat ik door verschillende kijkgaten
kan kijken. Ik ben bang dat als ik met één toestel zou beginnen werken, ik me
niet meer getriggerd zou voelen en in een systeem zou vervallen.
Hangt er ook altijd een toestel rond je nek bij de
ochtendwandeling naar de bakker?
Dat niet, nee. (lacht)
Je fotografeert wat er zich tussen het hoofd en de buik
afspeelt en je wilt tonen dat mislukkingen even belangrijk zijn als ‘lukkingen’.
Die mislukkingen breng ik soms zelfs
bewust aan. Dat doe ik zeker in mijn laatste reeks Okay You’re Safe Now, waar ik herinneringen wil ‘vervagen’. Echter
wens ik daarin de coördinatie zelf terug in handen te nemen. Als het een
toevalligheid is, heb je daar geen controle over.
Hoe bepaal je ‘wat’ je gebruikt uit de overvloed aan beelden
die je hebt gefotografeerd?
Dat is een organisch proces, dat
zich laat leiden door het geheel der delen, maar het is bovenal een proces dat
zich in mijn hoofd afspeelt.
Ondertussen heb je de drie luiken van de reeks Arcadië, het utopische land uit de Griekse
oudheid op drie verschillende locaties tentoongesteld.
Life in the woods
(2011-2012), het 1e luik van Arcadië,
was een zoektocht naar de perfecte wereld van schoonheid en geluk. Sofie Crabbé
omschreef het als: “Met haar kleine camera obscura ging Pot op zoek naar
dubbelzinnige beelden die zowel het idyllische als de aanwezigheid van gevaar
en de bijhorende onderhuidse spanning in zich droegen. Zonde en verderf waren
nooit ver weg. “
Hoe concretiseerde je dat?
In het werk van Les Bergers d’Arcadie zie je dezelfde dubbelzinnigheid van gevaar
en dood. Die sfeer wilde ik eveneens weergeven. Door met mijn camera obscura te
werken, kreeg ik als het ware een negatieve spiegel van de werkelijkheid. Die foto’s
ontwikkelde ik en de resultaten daarvan heb ik opnieuw gefotografeerd. Zodoende
verkreeg ik een negatief dat ik kon uitvergroten.
Daarna kwam het 2e luik van Arcadië, The life in Us (2012-2013), een reeks
die een heel eigen thema en beeldtaal suggereren. Het lijken portretten, maar
er is meer in het spel… Visueel zijn het niet zo’n aangename beelden om naar te
kijken. De portretten stralen immers iets donkers en beangstigends uit…
Weliswaar hoop ik dat de kijker door
zijn eigen referentiekader aanvoelt dat het universele portretten zijn. Ik
vroeg mij af hoe de bewoners van Arcadië er uit zouden zien. Wat is het Arcadië
van elk mens? Zo begon ik plastieken speelgoedfiguurtjes te kopen op
rommelmarkten. Van de interessantste gezichten maakte ik vervolgens
macro-opnames. Op de expo hingen 24 portretten en voor elk opgehangen portret was
nog eens een kijkdoos geplaatst. Elke kijkdoos vormde als het ware de weergave
van hun persoonlijke Arcadië. Wanneer je op een knopje drukte, zag je in die
kijkdoos een kleine foto van een landschap, een geliefde, een kind, familie… Ik
vroeg me bij elk portret af wat eigenlijk eenieders verlangen was… Toen Marc
Ruyters - hoofdredacteur van het tijdschrift H ART - mijn expo bezocht,
vergeleek hij de expo met Ellis Island.
Volgens hem waren het mensen die op zoek zijn naar het intieme geluk…
Ik las dat The Transformation
(2013-2014), het 3e luik van Arcadië, de apotheose is van het
drieluik. Je zou kunnen zeggen dat het wederom droombeelden zijn, die een
sterke link vertonen met je eerste reeks.
Chantal Pattyn schreef over die reeks: ‘Arcadië leek
definitief verdwenen, alleen het idee bleef over: een wereld na de Apocalyps,
na de drama, alleen een gevoel van weemoed blijft over.’ Jijzelf omschreef het
als het vastleggen van kantelmomenten, twijfelmomenten van mooi naar lelijk,
van veilig naar gevaarlijk, van licht naar donker. Opmerkelijk is dat we hier
ook foto’s in kleur mogen ontwaren.
Merkte je dat de reeks nog niet was afgerond?
Ik functioneer het best als ik in
reeksen of concepten denk. Inhoud is heel belangrijk voor mij. Ik voelde dat ik
die kantelmomenten wilde ‘uitbeelden’. Ik fotografeer veel natuurlijk, maar
uiteindelijk komen alle beelden bijeen in de keuzes die ik maak voor een
project. Het zijn beelden die in eerste instantie niet bij elkaar lijken te
horen en ogenschijnlijk niks met elkaar te maken hebben, maar uiteindelijk toch
samenkomen.
Wilde je per se een derde luik maken? Kan je An sich alle ‘intrigerende’ of ‘goede’
foto’s onder de noemer van een reeks kwijt?
Wel, mijn Arcadiëverhaal bestond
voor mij altijd al uit een drieluik, maar de keuze om bepaalde beelden te
fotograferen, gebeurt toch in mijn onderbewustzijn, denk ik. Daarnaast wilde ik
bewust een ‘eindpunt’ voor mijn Arcadië-reeks. Wel heb ik die ‘noemer’ van een
reeks nodig. Waarom ik in mijn laatste reeks The Transformation met kleur ben beginnen te werken? Ik wilde
overwegen hoe Arcadië zich manifesteerde als we het in kleur zien. Ik wilde
doorbreken dat een kleur- of zwart/witbeeld evenwaardig zijn en zowel positief
als negatief kunnen worden ervaren. In de Paardenstallen van Kortrijk heb ik
deze reeks integraal mogen tonen. Hoewel elk beeld een autonoom geheel vormt,
heb ik de foto’s bij de installatie in clusters opgehangen. Het was de bedoeling
dat de toeschouwer eigen associaties kon leggen. Die expo is daarna in een
andere opstelling verhuisd naar de Ingrid Deuss Gallery in Antwerpen. Ook daar
kreeg ik de feedback dat de mensen zich tot mijn beelden voelden aangetrokken.
Je beelden lijken a
neverending story van tijdloze en plaatsloze beelden waarin je je kan
verliezen… We voelen ons aangetrokken tot je beelden: van het onderwerp, over
de compositie, tot de samenloop van de kleuren… Je foto’s lijken over ‘het
grote niets’ en tegelijkertijd over ‘alles’ te gaan…
Dat is de bedoeling. Ik antwoord
liever niet op de vraag waar mijn beelden zijn gefotografeerd. In mijn hoofd
staan ze volledig los van plaats, tijd en ruimte.
Je bent op zich 100% vrij in wat of hoe je fotografeert,
alsook in hoe je je foto’s naar de kijker presenteert. Je kan zo breed en ver
gaan als je wilt… Het lijkt me sowieso vrij werk wat je maakt. Die reeksen kunnen
eerder worden opgevat als een psychologische of conceptuele kapstok om niet
verloren te lopen in je beelden, denk ik.
Vanaf 19 maart 2016 kunnen we in de Ingrid Deuss Gallery je
nieuw werk gaan bekijken, dat gepresenteerd zal worden onder de noemer Okay You’re Safe Now. Zal de kijker
nieuwe elementen in het werk van Veronika Pot ontwaren? Ik heb namelijk de
indruk dat de ene reeks in de andere overloopt en de beelden zich door elkaar
heen ontwikkelen. Bovendien zijn de onderwerpen alweer heel verscheiden.
Ik wilde het in dit werk over het
geheugen hebben. In dit nieuw project zijn de beelden toch ietsje explicieter,
ruwer, minder zacht en dromerig… Voor mij is dat een andere beeldentaal dan in de
vorige reeks. Het gaat over een tussengebied, een onzichtbare plek in het hoofd
waar herinneringen worden opgeslagen en terug naar boven worden gerakeld. Die
herinneringen eroderen na verloop van tijd, omdat dingen vervagen, te lang geleden
zijn of omdat er nieuwe gebeurtenissen de oude wegduwen. Zij vervormen wat we
initieel in gedachten hadden… Zo kunnen foto’s die we later terugzien niet meer
weergeven wat we in gedachten hadden. Alsof onze herinnering ons lijkt te
bedriegen. Ik probeer een iconografisch beeld te maken van wat in een geheugen
zou kunnen zitten.
Door eerst op de beelden te krassen
en dit vervolgens te fotograferen, kom ik tot beelden die zogezegd met de tijd
zijn uitgewist. Het zijn als het ware gelaagdheden die geknipt worden uit
idyllische beelden of ‘stukken’ die uit het geheugen zijn gevaagd... Het fijne
is dat ook hier iedereen een andere beleving heeft bij het bekijken van de
foto’s…
Jouw betrachting blijft om iets los te weken bij ons… Zou je
jouw foto’s onder de noemer sfeerfoto’s kunnen plaatsen? Poëzie en schoonheid zijn
ongetwijfeld sleutelwoorden in je praktijk.
Het zou fijn zijn, mocht iedereen
zelf een beetje veranderen door mijn foto’s. De titel Okay You’re Safe Now doet ons net nadenken over: “ Is dat écht wel
zo?” Net als de ambiguïteit van onze herinnering. Ik vind het moeilijker om
naar schoonheid op zoek te gaan, maar ik dwing mezelf er wel toe om de donkerte
te zien, want je hebt beide nodig. Ik besef wel dat sommige beelden onder de
noemer ‘mooi’ kunnen worden geplaatst en dat bepaalde mensen dat ook zo ervaren.
Zoek jij schoonheid voor ons?
Mijn werk gaat niet over ‘mij’, maar
ik wil wel universele beelden maken die schoonheid kunnen bieden.
Tot slot: voel je je fotograaf of kunstenaar?
Dat is een moeilijke. Wat denk jij?
Je hebt een opleiding grafiek gevolgd, erna werkte je
sculpturen uit en daarna video’s… Je foto’s ogen eveneens heel plastisch, zijn
gelaagd en lijken van ver soms op schilderijen. Het is totaal geen ‘plat’ beeld
dat je ons voorschotelt. Ik vermoed toch dat jij met het oog van een kunstenaar
kijkt. Dan heb ik het nog niet over het feit dat praten over je werk je niet zo
makkelijk lijkt. Namelijk kan je er zelf de vinger niet op leggen en dat
beschouw ik als een positief gegeven… Na ons gesprek zijn je foto’s voor mij
nog altijd onontgonnen terrein, waar ik meer van wil zien!
Dank je wel Hilde!
Hilde Van Canneyt
Veronika Pot stelt tentoon:
March 19 - April 30, Ingrid
Deuss gallery, Provinciestraat 11, 2018 Antwerpen.
http://www.ingriddeussgallery.com/
http://www.veronikapot.com/
 |
| foto: Thys De Lange |
